Nurdoğan A. ERGÜN
Girdi maliyetlerindeki artış ve enflasyonist baskıya rağmen Türkiye ihracatının öncü sektörlerinden makine imalat sanayiinde artan fiyatlara rağmen üretim ve ihracat yükseliş trendini sürdürüyor. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI haziran anketine göre makine ve metal ürünleri, üretimin en güçlü arttığı sektörler arasında yer aldı.
Buna paralel satış fiyatlarının en hızlı arttığı sektörlerden biri yine makine ve metal ürünleri oldu. 2022 yılı sonunda serbest bölgeler dahil toplam 25.3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren makine sanayii, bu yılın ocak-mayıs döneminde ise ihracatta 11.7 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde kilogram başına ortalama ihracat birim fiyatları en çok ihracat yapılan Almanya ve Rusya’da 10 dolarlara yaklaştı. ABD’de ise 12.3 doları buldu.
Dünya genelinde maliyet baskısı nedeniyle fiyatların korunamadığını söyleyen Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu Karavelioğlu, “Yine de Türkiye’de üretim de ihracat da zaafa girmedi. Miktarda aynı ama daha pahalı makinelerle pazar payı kazanmaya devam ediyoruz; kalite ve fiyatta geldiğimiz konum ürünlerimize ilgiyi artırıyor” dedi. Başta finansmana erişimin zorlaşması borçlanma-kredilendirme maliyetlerinin artması nedeniyle makineyi, bütün dünyada, satış fiyatları en çok artan sektör olarak değerlendiren Karavelioğlu, fiyatların artmaya devam edeceğini belirtti.
Karavelioğlu, “Yatırım malları güven ve müşteri finansmanı ile satılıyor; ödemeler taksitlerle zamana yayılabiliyor. Ya da makine imalatçıları bir bakıma müşterilerine orta uzun vadeli kredi de buluyor. Uzun süren enflasyonist dönem, giderleri alışılmadık ölçüde artırdı. İnter/multi disipliner bir dal olan makinede hammadde maliyetlerinden ziyade endüstriyel elektronik ve yazılımdan kaynaklanan artışlar etkili oldu” dedi.
Dönüşüm fiyatları daha da artıracak
Bütün girdi maliyetleri önemli ölçüde arttığı için sektörün maliyet artışlarını fiyatlarına yansıtmak zorunda kaldığını dile getiren Karavelioğlu, “Türkiye için bir ek sebep de yerli katma değeri en yüksek sanayi sektörü olan makinede personel giderleri, nitelikleri ve uzmanlıkları nedeniyle önemli bir yer tutuyor; ücret artışları ve uzun süren aşırı değerli TL meselesi de malum” diye konuştu.
Bütün dünyada yaşanan dijital ve yeşil dönüşümün, teknoloji sınıfı daha yüksek makinelere yönelmeyi zorunlu kıldığını kaydeden Karavelioğlu’na göre, bu nedenle makine fiyatlarındaki artış sürecek. Ar-ge ve inovasyon yatırım ve faaliyetlerinin bütün makine imalatçılarında önemli bir masraf olarak ortaya çıktığına işaret eden Karavelioğlu’na göre, parasal sıkılaşma politikaları sürdükçe dünyada da makine fiyatları artmaya devam edecek.
Depremle uzayan teslimat süreleri normale dönüyor
İSO PMI raporunda “Teslimatta en uzun gecikmeler makine ve metal ürünlerinde gözlendi” ifadesi yer alırken MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu, “Teslimatta gecikme olmaz. Makineler/tesisler cezai yaptırımlar içeren mukaveleler ile satılırlar, müşteri yavaşlatmadıkça iş, öngörülen süre lerde tamamlanır” yorumunu yaptı.
Karavelioğlu’nun ifadesiyle 3 ayda teslim edilen makineler olduğu gibi senelere sari siparişler/teslimler olabiliyor ve özellikle müşteriye özel üretilen makineler için ‘teslim süreleri uzun’ tabiri daha doğru bir tanımlama oluyor. “Kriz dönemlerinde işler güvenilir firmalara kayabilir ve bunların iş programları yoğun olabilir; bu normal bir durum” diyen Karavelioğlu, 6 Şubatta yaşanan deprem nedeniyle özellikle iş ve kaldırma makine gibi alanlarda dünyadan daha uzun teslimat süreleri yaşandığını aktardı.
Bu durumun normale dönmek üzere olduğunu ifade eden Karavelioğlu, “Makineler birer sistemler bütünü, tedarik zincirlerine bağlı olanları var. Pandemi sonrası hızlanan zincirlerdeki yeniden yapılanma meselesinin teslim süreleri üzerinde de etkileri olabiliyor” dedi.
